Według Konstytucji RP, państwo polskie zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Polega ona na harmonijnym łączeniu aspektów ekologicznych, ekonomicznych oraz społecznych w procesie podejmowania decyzji oraz realizacji działań na wszystkich poziomach. W praktyce oznacza to potrzebę stosowania zrównoważonych technologii w eksploatacji zasobów naturalnych, w tym morskich. Jakie technologie można nazywać zrównoważonymi?

Z zasady zrównoważonego rozwoju wynika obowiązek ochrony środowiska naturalnego przez zachowanie bioróżnorodności oraz racjonalne wydobycie surowców. Obejmuje to takie działania, jak redukcja emisji, promowanie odnawialnych źródeł energii, zarządzanie gospodarką odpadami, biotechnologie, ochrona bioróżnorodności czy przeciwdziałanie zmianom klimatu.

Zrównoważony rozwój

Unia Europejska zobowiązała się do realizacji siedemnastu celów zrównoważonego rozwoju zawartych w Agendzie 2030, przyjętej przez ONZ w 2015 roku. UE realizuje różne polityki, strategie i inicjatywy w celu sprostania wyzwaniom, takim jak walka ze zmianą klimatu oraz transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej.

Cel czternasty poświęcony jest ochronie oceanów, mórz i zasobów morskich, tak aby zapewnić ochronę ekosystemów morskich i przybrzeżnych oraz gospodarować nimi w sposób zrównoważony w celu uniknięcia znacznego niekorzystnego oddziaływania na ich stan, wzmacniać odporność ekosystemów i podjąć działania na rzecz ich odtworzenia oraz zapewnić dobry stan i produktywność oceanów.

Należy poszerzać wiedzę naukową, rozwijać potencjał badawczy i przekazywać technologie morskie, uwzględniając kryteria i wytyczne Międzyrządowej komisji oceanograficznej ws. transferu technologii morskich, aby poprawić stan oceanów i zwiększyć wpływ morskiej różnorodności biologicznej na rozwój krajów rozwijających się, w szczególności małych państw wyspiarskich i krajów najsłabiej rozwiniętych.

Gospodarka morska

Gospodarka morska obejmuje szeroki zakres działalności z pogranicza różnych sektorów gospodarki. Są to rybołówstwo, produkcja i remonty statków, przetwórstwo ryb i owoców morza, energetyka (farmy wiatrowe), przemysł wydobywczy, transport i handel morski oraz turystyka nadmorska. Rozwój gospodarki morskiej nie byłby możliwy bez badań naukowych i edukacji morskiej.

W Polsce przemysł wydobywczy na morzu obejmuje działania skoncentrowane na wydobyciu gazu ziemnego i ropy naftowej z głębin. Obecnie zaliczamy też do niego morskie elektrownie wiatrowe, które definiują przyszłość przemysłu morskiego. Od wielu lat prowadzone są badania geologiczne, które mają wskazać miejsca występowania surowców energetycznych na dnie Morza Bałtyckiego. Przedsiębiorstwa wydobywcze dysponują platformami eksploatacyjnymi i platformami wiertniczymi. Z dna Bałtyku wydobywa się również wysokiej jakości żwiry i piaski.

Eksploatacja zasobów

Organizacje ekologiczne alarmują, że z powodu eksploatacji zasobów mórz i oceanów zagrożona jest równowaga biologiczna. Naruszenie tej równowagi może spowodować zmniejszenie się różnorodności gatunkowej, a także liczebności organizmów żyjących w wodach. Jeśli nie zmienimy naszych przyzwyczajeń, niektóre gatunki poławianych ryb i owoców morza mogą całkowicie zniknąć, a wraz z nimi wiele innych gatunków, które pełnią istotną rolę w ekosystemach morskich.

Największe niebezpieczeństwa to niszczenie raf koralowych m.in. przez turystykę, zbyt duże odławianie organizmów żywych, zanieczyszczenie wód ściekami komunalnymi i przemysłowymi, radioaktywnymi odpadami, substancjami biogennymi oraz wyciekami ze statków, wprowadzanie nowych gatunków do ekosystemów morskich i śródlądowych oraz wydobywanie kruszyw i niszczenie dna przez sieci rybackie.

Ekolodzy definiują zagrożenia dla środowiska związane z farmami wiatrowymi. Budowa tych konstrukcji może modyfikować prądy i procesy sedymentacyjne, wpływając na bioróżnorodność, siedliska i otaczające ekosystemy morskie. Hałas generowany przez turbiny ma negatywny wpływ na wiele gatunków morskich.

Ochrona oceanów

Ocieplenie, odtlenienie i zakwaszenie oceanów to konsekwencje działalności człowieka, głównie uwalniania gazów cieplarnianych do atmosfery. Oceany pochłaniają około 25 proc. rocznych antropogenicznych emisji dwutlenku węgla, zmniejszając wpływ zmiany klimatu na naszą planetę. Jednak im więcej pochłanianego dwutlenku węgla, tym kwaśniejsza staje się woda w oceanach, co niesie za sobą szkodliwe konsekwencje dla wielu organizmów morskich.

Uczeni w ramach finansowanego przez Unię Europejską projektu badawczego zalecają pilne wdrożenie działań mających na celu znaczące ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, które są główną przyczyną globalnego ocieplenia i zakwaszenia oceanów, co pozwoli uniknąć dalszej utraty stabilności głównych punktów krytycznych systemu ziemskiego i długotrwałych zmian właściwości oceanów.

Technologie ekologiczne

W służbie ochrony środowiska i różnorodności biologicznej wykorzystuje się rozmaite innowacje technologiczne, które pomagają chronić najcenniejsze, naturalne zasoby Ziemi. Ważnym projektem jest kostka służąca do ochrony i formowania koralowców. Jej konstrukcja sprawdza się na terenach zagrożonych uszkodzeniem dna oraz zanieczyszczeniami w wyniku wydobycia ropy i gazu.

Koralowce to miejsce bytowania wielu organizmów morskich, dlatego kostka wykonana z neutralnego tworzywa (betonu) sprzyja morskiemu ekosystemowi. Z kolei poziom zakwaszenia wód regulują wodorosty uprawiane w innowacyjnym procesie biorafinerii. Wodorosty pochłaniają CO2, ale nie składują go, lecz przekształcają węgiel w cukry, a następnie w energię i uwalniają tlen do wody.